لنزهای تماسی میکروفلوئیدیک (MCLs) به‌عنوان نسل جدید ابزارهای مراقبت چشمی، تحول عظیمی در تشخیص و درمان بیماری‌های چشمی ایجاد کرده‌اند. این لنزها با بهره‌گیری از فناوری میکروفلوئیدیک، امکان نظارت بی‌درنگ بر شاخص‌های زیستی و رهایش کنترل‌شده دارو را فراهم می‌کنند، بدون اینکه راحتی یا دید کاربر تحت تأثیر قرار گیرد. 

قابلیت‌های کلیدی لنزهای MCLs

اندازه‌گیری فشار داخل چشم (IOP): لنزهای MCLs با استفاده از میکروکانال‌های قابل تغییر شکل، تغییرات فشار داخل چشم را تشخیص داده و با جابجایی مایعات نشانگر، اندازه‌گیری دقیقی از IOP ارائه می‌دهند. برخی طراحی‌ها حساسیتی تا 708 μm/mmHg دارند که نسبت به روش‌های قبلی پیشرفت قابل توجهی است.

تشخیص بیومارکرهای اشک: این لنزها قادر به شناسایی بیومارکرهایی مانند pH، گلوکز، لاکتات و پروتئین‌ها در اشک هستند. با استفاده از حسگرهای رنگ‌سنجی یا فلورسانس، اطلاعات به‌دست‌آمده می‌تواند از طریق گوشی‌های هوشمند خوانده شود.

رهایش کنترل‌شده دارو: لنزهای MCLs دارای میکرواتاقک‌های حاوی دارو هستند که می‌توانند در پاسخ به محرک‌های خارجی مانند میدان مغناطیسی یا سیگنال‌های الکتریکی، یا محرک‌های داخلی مانند تغییرات pH یا فشار پلک، دارو را آزاد کنند. این ویژگی امکان درمان هدفمند و به‌موقع را فراهم می‌کند.
 

پیشرفت‌های فناوری در ساخت لنزهای MCLs

تحقیقات منتشرشده در ژورنال Microsystems & Nanoengineering در آوریل 2025، پیشرفت‌های قابل توجهی در ساخت لنزهای MCLs را نشان می‌دهد. روش‌هایی مانند لیتوگرافی نرم، الگوگذاری لیزری و قالب‌گیری سه‌بعدی، امکان تولید لنزهایی با دقت بالا و طراحی‌های شخصی‌سازی‌شده را فراهم کرده‌اند. همچنین، استفاده از لیزرهای فمتوثانیه‌ای برای حکاکی میکروکانال‌ها، دقت و کارایی این لنزها را افزایش داده است. 

کاربردهای بالینی و آینده لنزهای MCLs

لنزهای MCLs پتانسیل بالایی در مدیریت بیماری‌های مزمن چشمی مانند گلوکوم و سندرم خشکی چشم دارند. همچنین، با قابلیت رهایش دارو، می‌توانند در درمان بیماری‌هایی مانند رتینوپاتی دیابتی مؤثر باشند.  ترکیب این لنزها با رابط‌های موبایلی، امکان تشخیص از راه دور و درمان شخصی‌سازی‌شده را فراهم می‌کند. علاوه بر این، ادغام حسگرها و سیستم‌های دارورسانی در این لنزها، کاربردهای بالقوه‌ای در حوزه‌های ورزشی، نظامی و فناوری‌های پوشیدنی دارد. 

منبع:

 News-Medical.net - "Microfluidic contact lenses emerge as next generation tools for eye care" (31 مه 2025)

دکتر نبض | نبض دنیای پزشکی